Hanes Bwlgaria

Mae gwreiddiau gwladwriaeth Bwlgaria yn arwain yn ôl i'r seithfed ganrif, pryd gorchfygwyd llwythi Slafonaidd de-ddwyrain y Balcanau gan lwyth Tyrcig o Ganol Asia, y Bwlgariaid. Creuwyd gwladwriaeth rymus newydd gan deyrnedd y llwth Tyrcig, a thrwch y boblogaeth yn Slafiaid. Yn ystod y Deyrnas Gyntaf, daeth cyfnod o ffyniant diwylliannol a milwrol yn enwedig o dan Tsar Simeon Fawr (893–927), ond dechreuodd y deyrnas chwalu yn ail hanner y ddegfeg ganrif gyda thwf heresi y bogomiliaid ac adfywiad Ymerodraeth Byzantium. Ymgorfforwyd Bwlgaria yn Ymerodraeth Byzantium yn 1018, gan ennill ei hannibyniaeth unwaith eto mewn gwrthryfel yn 1185. Roedd sefyllfa yr Ail Deyrnas (1185–1393) wastad yn ansicr a bu raid iddi frwydro yn gyson yn erbyn ei chymdogion am ei bodolaeth. Ar ôl cael ei gorchfygu dan ddwylo'r Tyrciaid rhwng 1393 a 1396, daeth Bwlgaria yn rhan o'r Ymerodraeth Ottoman am bum canrif. Yn sgil Ymoleuo'r 18g, cynyddodd gofynion am annibyniaeth eglwysig oddi wrth yr eglwys Roegaidd ac am annibyniaeth wleidyddol oddi wrth yr Ymerodraeth Ottoman. Dygodd y frwydr am annibyniaeth ffrwyth yn y 3g ar bymtheg, gyda chreadigaeth eglwys annibynnol yn 1872 a rhyddhâd oddi wrth rheolaeth Ottoman diolch i luoedd Rwsia yn 1878. Arweiniodd tensiynau rhwng gwladwriaethau newydd y Balcanau at gyfres o ryfeloedd ym mlynyddoedd cynnar yr 20g. Chafodd Bwlgaria ddim adfer ei ffiniau canoloesol ac roedd yn gorfod derbyn colled Macedonia Slafonaidd yn y pendraw. Yn y Rhyfel Byd Cyntaf a'r Ail Ryfel Byd, ymunodd Bwlgaria â Phwerau'r Echel. Meddiannwyd y wlad gan luoedd Sofietaidd yn 1944, a daeth yn rhan o'r Bloc Dwyreiniol o dan reolaeth gomiwnyddol. Dymchwelwyd y llywodraeth gomiwnyddol mewn chwyldro yn 1990. Ers hynny, mae Bwlgaria yn ddemocratiaeth seneddol sefydlog. Ymunodd â'r Undeb Ewropeaidd ar 1 Ionawr 2007.